[Sách] Nghèo đói và xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam (2001)

Trong lịch sử của xã hội loài người, đặc biệt từ khi có giai cấp đến nay, vấn đề phân biệt giàu nghèo đã xuất hiện và đang tồn tại như một thách thức lớn đối với phát triển bền vững của từng quốc gia, từng khu vực và toàn bộ nền văn minh hiện đại.

Trong các nền kinh tế thị trường, quy luật cạnh tranh đã thúc đẩy nhanh hơn quá trình phát triển không đều, làm sâu sắc thêm sự phân hóa giữa các tầng lớp dân cư trong một quốc gia, giữa các quốc gia và châu lục. Điều đó được thể hiện rõ nét và trực tiếp nhất ở bức tranh ảm đạm của thế giới về tình trạng bất bình đẳng trong phân phối thu nhập, về các nạn đói, nạn suy dinh dưỡng đang đeo đẳng gần 1/3 dân số thế giới, về tốc độ tăng thu nhập không đều của các cá nhân và các nhóm dân cư, cũng như của các giai cấp khác nhau trong xã hội…

Khoảng cách về mức thu nhập của người nghèo so với người giàu càng ngày càng có xu hướng rộng ra đang là một vấn đề có tính toàn cầu. Tuy vậy, nhận thức cách tiếp cận và phương thức giải quyết vấn đề nghèo đói đang có nhiều khác biệt giữa các quốc gia, các tổ chức quốc tế và tổ chức phi chính phủ. Điều đó đang làm hạn chế hiệu quả của các mục tiêu hay nỗ lực của các chính phủ và các tổ chức trong việc cải thiện mức thu nhập cho người nghèo tiến tới thu hẹp hố ngăn cách giàu - nghèo.

Ở Việt Nam vấn đề giải quyết nghèo đói đã được đặt ra thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm và đã được bắt đầu ngay từ khi xuất hiện xu hướng phân hóa trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế. Chính phủ Việt Nam đã có Chương trình quốc gia có quy mô lớn về xóa đói, giảm nghèo, đồng thời cũng đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong công tác xóa đói, giảm nghèo, bước đầu đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm bổ ích trong hoạch định chính sách cũng như chỉ đạo thực tiễn. Mặc dầu vậy, trên thực tế, nhận thức về ý nghĩa, vị trí của công tác xóa đói giảm nghèo không phải mọi nơi, mọi cấp, mọi ngành đều đã có sự nhất quán từ khái niệm nghèo đói, cách tiếp cận, cho đến cách lựa chọn tiêu thức đánh giá, giải pháp chống đói nghèo…

Có lẽ vì thế, xóa đói giảm nghèo có lúc, có nơi vẫn chưa được đặt thành nhiệm vụ thường xuyên ở từng địa phương trong suốt quá trình đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế. Sự phối hợp chỉ đạo nhiều nơi chưa được thống nhất và đồng bộ. Bản thân người nghèo vẫn còn nặng về tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào bao cấp, do đó chưa thực sự vươn lên để tự thoát nghèo đói. Bên cạnh xu hướng tích cực là tỷ lệ hộ đói nghèo trong cả nước đang giảm xuống rõ nét, thì vấn đề xóa đói, giảm nghèo vẫn đang là thách thức, tỷ lệ hộ đói nghèo còn cao, kết quả đạt được chưa vững chắc, thêm vào đó tình trạng tái nghèo vẫn còn xuất hiện, khoảng cách giàu nghèo đang có dấu hiệu ngày một rộng ra.

Trước thực tế đó, yêu cầu bức thiết là phải có sự thống nhất về phương pháp tiếp cận, đánh giá đói nghèo, xác định đúng nguyên nhân nghèo đói, đặc biệt là tình trạng nghèo đói; Từ đó đưa ra các chính sách, biện pháp hữu hiệu thống nhất hành động để công tác xóa đói giảm nghèo đạt kết quả cao hơn và bền vững hơn trong thời gian tới. Đây không những là một chủ trương sâu rộng của Đảng và Nhà nước ta mà còn là một vấn đề rất nhạy cảm và phức tạp.

Nội dung chính của sách gồm các phần: 
 - Chương I: Tổng quan về vấn đề nghèo đói trên thế giới
- Chương II: Thực trạng nghèo đói ở Việt Nam
- Chương III: Nghiên cứu thực tiễn về nghèo đói ở tỉnh Quảng Bình
- Chương IV: Tiếp tục tấn công chống nghèo đói

Tác giả: TS. Lê Xuân Bá - TS. Chu Tiến Quang - TS. Nguyễn Hữu Tiến - TS. Lê Xuân Đình
Nhà xuất bản: Nông nghiệp
Số trang: 299
Xuất bản: Năm 2001

Để tham khảo nội dung cuốn Sách, đề nghị liên hệ: Phòng Thông tin Tư liệu - Trung tâm Thông tin - Ủy ban Dân tộc