[Giới thiệu] Văn hoá, văn hoá tộc người và văn hoá Việt Nam

Là ấn phẩm do GS.TS. Ngô Đức Thịnh (Viện Nghiên cứu Văn hoá) chủ biên và được Nhà xuất bản Khoa học xã hội xuất bản năm 2006. Với độ dày 861 trang, khổ 16x24cm, cuốn sách đã tập trung tất cả các bài viết đã được đăng tải của tác giả từ năm 1972 đến nay. Mục đích của tác giả khi biên soạn cuốn sách này là tập hợp tất cả các bài nghiên cứu riêng lẻ của mình theo một số chủ đề nhất định, một mặt vừa để hệ thống lại những việc đã làm để thấy cái gì là phù hợp với hiện tại, cái gì còn non kém cần phải bổ khuyết cho công việc nghiên cứu của bản thân tác giả hiện tại cũng như sau này; mặt khác, góp phần cung cấp cho bạn đọc, các nhà nghiên cứu trẻ có tư liệu nghiên cứu tiện theo dõi khi cần đến.

Theo tác giả, cuốn sách “Văn hoá, văn hoá tộc người và văn hoá Việt Nam” tự tên nó đã toát lên nội dung của cuốn sách với ba vấn đề được đề cập cực kỳ to lớn và phức tạp, tuy vậy tác giả không hề có tham vọng trực diện nghiên cứu nó mà đơn giản chỉ là mượn tên các chủ đề trên để bao chứa các vấn đề nghiên cứu còn thô phác, nhỏ nhoi và chưa hệ thống của mình.

Cuốn sách gồm 3 phần.

Phần thứ nhất “Một số vấn đề lý luận và phương pháp nghiên cứu văn hoá” tập trung vào các vấn đề thuộc lĩnh vực văn hoá Việt Nam gồm 17 bài viết về một số khía cạnh trong văn hoá nói chung và phương pháp nghiên cứu văn hoá nói riêng. Về văn hoá đề cập đến các dạng thức (loại hình) văn hoá trong một quốc gia, đến một số khái niệm như không gian văn hoá, văn hoá phi vật thể (Intangible Culture), folklore và folklore đô thị, về thế giới quan bản địa, sinh thái tộc người, văn hoá và phát triển… Về phương pháp nghiên cứu tác giả đã trình bày một số phương pháp để thực hiện công trình này đó là phương pháp hệ thống, phương pháp loại hình học, phương pháp bản đồ trong nghiên cứu văn hoá, phương pháp luận nghiên cứu văn hoá trong phát triển…

Phần thứ hai “Về tộc người và văn hoá tộc người”. Hướng nghiên cứu chủ yếu của tác giả là về các dân tộc thiểu số, tập trung vào khía cạnh nhóm ngôn ngữ - tộc người, văn hoá tộc người và văn hoá nhóm địa phương của tộc người. Qua đó xây dựng nên một bức tranh chung về diện mạo và nguồn gốc các tộc người, về một số nhóm người và nhóm tộc người cụ thể như Tày, Nùng, Thái, Khơme, Mảng, Thu Lao, Pa Dí… Đặc biệt trong đó đi sâu giới thiệu một số hiện tượng văn hoá cụ thể như buôn làng, luật tục, trang phục, ẩm thực, nhạc khí, hệ sinh thái, văn hoá dân gian và du lịch dân tộc miền núi…

Phần thứ 3 “Một số vấn đề về văn hoá dân gian Việt Nam”. Sau khi khẳng định sự hiện diện của cái gọi là “Văn hoá Việt Nam” với các thành tố cơ bản của nó ở một số khía cạnh như văn hoá dân gian trong tổng thể văn hoá dân tộc, folklore ngư dân, văn hoá các vùng miền, truyền thống văn hoá địa phương trong sự phát triển xã hội… tác giả đã khép lại những nghiên cứu của mình bằng kết luận về những biểu hiện của vùng văn hoá dân gian Việt Nam đó là vùng văn hoá mang tính đa vẻ, biểu hiện trên toàn bộ các mặt của đời sống văn hoá vật chất và tinh thần của cư dân. Tuy nhiên trong đó đặc trưng hơn cả là lối sống, nếp sống của con người trong cộng đồng như việc làm lụng, nếp ăn mặc, thói quen đi lại, giao tiếp, nếp vui chơi giải trí, phong tục, lễ nghi, tín ngưỡng, lễ hội, các hoạt động văn hoá nghệ thuật… và ở một chừng mực nào đó còn thấy cả ở phong cách và tâm lý con người.

Với các mặt nghiên cứu lớn, phức tạp và hệ thống như vậy, cuốn sách chắc chắn sẽ trở thành nguồn tư liệu quý và cần thiết cho những ai làm các công tác nghiên cứu, giảng dạy và tìm hiểu về văn hoá, văn hoá tộc người và văn hoá Việt Nam.

Cơ quan soạn thảo: Nhà xuất bản Khoa học xã hội
Tác giả: GS.TS. Ngô Đức Thịnh
Năm xuất bản: 2006
Địa chỉ liên hệ: Nhà xuất bản Khoa học xã hội