[ebook] Báo cáo Hiện trạng Bất bình đẳng giới trong cộng đồng người dân tộc thiểu số

Trong thập kỷ qua, nền kinh tế Việt Nam được coi là một trong những thành công nhất với mức tăng trưởng đều đặn. Tuy vậy nhiều báo cáo phát triển gần đây cũng thừa nhận khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng giữa miền núi và miền xuôi và giữa nông thôn và đô thị. Khoảng cách giàu nghèo cũng đang tăng giữa các vùng. Những vùng sâu vùng xa và vùng tập trung nhiều nhóm dtts như vùng núi phía Bắc, vùng biển Bắc Trung Bộ và Tây Nguyên, tỷ lệ nghèo đói trong các nhóm dtts còn rất cao. Trong khi số người nghèo trên cả nước là 30% tổng dân số thì 3 vùng này đã chiếm tới 57%. Sự tụt hậu của các vùng này cũng được thể hiện ở mức giảm nghèo chậm hơn trong các các dtts, từ 86% xuống 61% so với người Kinh và người Hoa là 54% và 14% trong giai đoạn 1993-2004 (Swinkels & Turk 2006). Trong khi mức sống của người Kinh và người Hoa là cao nhất so với mức tăng tương đối của người Khmer và người Chăm thì dường như tăng trưởng kinh tế không cải thiện gì nhiều cho các nhóm dtts ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên (Baulch, Pham and Reilly 2007). Khoảng cách PTKTXH giữa người Kinh và người dtts đang ngày càng tăng trong hầu hết các lĩnh vực, phát triển kinh tế, giáo dục, y tế, và lao động việc làm. Như vậy có nghĩa người Kinh và người Hoa vẫn là đối tượng hưởng lợi chính của các chương trình mục tiêu quốc gia XĐGN. Phân tích xã hội quốc gia do Ngân Hàng Thế Giới thực hiện năm 2006 cho thấy những nhóm dtts tập trung tại miền núi phía bắc và Tây Nguyên thường nghèo hơn bởi so với người Kinh, do họ có ít tài sản đất đai hơn, trình độ học vấn kém hơn, việc đi lại khó khăn hơn, và khả năng tiếp cận thị trường cũng kém hơn (NHTG 2009). Các báo cáo cũng dự báo khả năng tăng tỷ lệ nghèo ở các vùng dtts trong những năm tới.

Bình đẳng giới, cụ thể là bình đẳng trong cơ hội và trong việc đảm bảo tiếng nói đối với nam và nữ được xem như một điều kiện tiên quyết để hướng tới tăng trưởng công bằng và bền vững. Vậy, nếu các nhóm dtts ở vùng sâu vùng xa là thiệt thòi nhất, những biến động KTXH trong những năm qua có ảnh hưởng như thế nào tới nam và nữ giới dtts. Hiện trạng bất bình đẳng giới ở các nhóm dtts là thế nào và hiện trạng này có mối quan hệ như thế nào đến đói nghèo? Để hướng tới những chính sách đặc thù về giới cho vùng sâu vùng xa và vùng dtts, báo cáo đánh giá thực trạng và nguyên nhân của bất bình đẳng giới ở vùng sâu vùng xa, vùng dtts này nhằm đưa ra một số khuyến nghị hướng tới việc xây dựng một chính sách “đặc thù” tăng cường bình đẳng giới và tăng tính hiệu quả của các chính sách và chương trình MTQG xóa đói giảm nghèo, giúp cải thiện cuộc sống của đồng bào vùng sâu vùng xa và vùng dtts. Nghiên cứu này xem xét mối quan hệ tương tác giữa những chính sách phát triển kinh tế vĩ mô, những thiết chế văn hóa truyền thống và xu thế của quá trình hội nhập đối với vai trò, vị trí và tiếng nói của nam giới và nữ giới.

Hồng Anh Vũ, 9-2010.