[Đề tài] Nghiên cứu kinh nghiệm huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM nhằm đề xuất cơ chế chính sách áp dụng cho xây dựng NTM

CNĐT: Ths. Nguyễn Ngọc Luân

1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu tổng thể

Tổng kết các bài học kinh nghiệm huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM nhằm đề xuất cơ chế chính sách áp dụng cho xây dựng NTM.

Mục tiêu cụ thể

- Tổng quan một số lý luận về nguồn lực cộng đồng; các cơ chế chính sách hiện hành về huy động sự tham gia của cộng đồng; tìm hiểu một số bài học kinh nghiệm trong nước và quốc tế về huy động sự tham gia của cộng đồng trong phát triển nông thôn.

- Tổng kết các bài học kinh nghiệm huy động nguồn lực cộng đồng trong chương trình thí điểm xây dựng NTM.

- Đề xuất cơ chế chính sách huy động nguồn lực cộng đồng cho chương trình xây dựng NTM ở Việt Nam.

2. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp thu thập thông tin

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu

- Phương pháp nghiên cứu trường hợp (case study)

- Phương pháp thống kê kinh tế

- Phương pháp chuyên gia

- Phương pháp PRA

- Phương pháp điều tra, phỏng vấn

- Phương pháp so sánh

Nghiên cứu thực địa

Lựa chọn 4 tỉnh có xã thí điểm xây dựng NTM, mang tính đại diện tương đối cho các vùng miền: Điện Biên, Nam Định, Quảng Nam, Kiên Giang.

Tại mỗi tỉnh lựa chọn, làm việc với các đơn vị sau:

- Trao đổi các nội dung liên quan với Ban chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh, Phòng NN&PTNT huyện có xã thí điểm, Ban quản lý xây dựng NTM của xã điểm, Ban quản lý xây dựng NTM của một xã lân cận với xã điểm.

- Phỏng vấn đại diện 5 đoàn thể chính trị - xã hội ở từng xã điểm (Mặt trận Tổ quốc, Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn thanh niên)

- Phỏng vấn mỗi xã 4 trưởng thôn (hoặc bí thư) tại 8 xã lựa chọn

- Tổ chức tại mỗi xã một buổi họp PRA với 25 hộ dân.

3. Nội dung nghiên cứu

Trong phạm vi đề tài này, nội dung nghiên cứu tập trung tìm hiểu các bài học kinh nghiệm huy động nguồn lực cộng đồng phục vụ cho các hoạt động mang lại lợi ích chung của thôn, xã (không xét đến các hoạt động mang tính cá nhân, hộ gia đình), bao gồm:

- Kinh nghiệm huy động sự tham gia góp ý kiến của cộng đồng cho việc xây dựng đề án, quy hoạch, kế hoạch xây dựng NTM.

- Kinh nghiệm huy động nguồn lực cộng đồng cho xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội.

Kinh nghiệm huy động nguồn lực cộng đồng trong tổ chức, phát triển sản xuất

- Đề xuất cơ chế chính sách áp dụng cho xây dựng NTM.

4. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu trong đề tài này khẳng định lại vai trò tham gia của cộng đồng trong xây dựng NTM là đặc biệt quan trọng, có tính quyết định cho sự thành công đối với xây dựng NTM ở mỗi xã, mỗi địa phương.

Những bài học kinh nghiệm trong nước và quốc tế cũng cho thấy nếu phát huy tốt nguồn lực từ cộng đồng thì mới thực hiện được mục tiêu của xây dựng NTM.

Xây dựng NTM gồm nhiều nội dung, mỗi nội dung đều cần có sự tham gia đóng góp của cộng đồng theo nhiều hình thức khác nhau. Thực tế nghiên cứu tại 4 xã điểm cũng đã chỉ rõ cộng đồng đã góp vốn, góp sức, góp tài sản, góp ý kiến của mình trong hầu hết các bước xây dựng NTM. Sự tham gia của cộng đồng đã góp một phần quan trọng giúp các xã điểm dần dần hình thành những mô hình NTM điển hình, đáp ứng mục tiêu đặt ra trong Đề án thí điểm của Ban bí thư

Một số bài học kinh nghiệm đúc rút được:

- Cần thực hiện tốt các công việc sau: tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức; thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch; thực hiện tốt vai trò cán bộ, đoàn thể, người lãnh đạo; nâng cao năng lực cán bộ cơ sở; lựa chọn ưu tiên trong xây dựng NTM; huy động sự tham gia của dân dựa theo đặc điểm văn hoá, tín ngưỡng.

- Khi xây dựng kế hoạch xây dựng NTM, cần xác định rõ khả năng của cộng đồng, các nguồn lực của cộng đồng, mức độ nhận thức, đặc điểm văn hoá, tín ngưỡng của cộng đồng.

- Về các nguồn lực của cộng đồng,việc huy động đóng góp bằng tiền hay tài sản nhất là hiến đất hay huy động bằng lao động cần có cách vận động khéo léo, thuyết phục được sự đồng tình của dân. Việc huy động sự tham gia ý kiến, cần cụ thể từng vấn đề để người dân hiểu thì họ mới góp ý được, không thể chỉ là đọc lại văn bản, đề án mà người dân có thể đưa ra ý kiến của mình.

- Về các nội dung xây dựng NTM, kết quả nghiên cứu thể hiện rõ nét nhất sự tham gia của cộng đồng cho xây dựng CSHT.

- Về cơ chế chính sách, mặc dù đã có nhiều văn bản quy định về sự tham gia của người dân nhưng chưa đầy đủ và chưa cụ thể.